ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Το περιβάλλον, φυσικό και δομημένο, δοκιμάζεται, υποβαθμίζεται και γι’ αυτό αποκτά σε παγκόσμια κλίμακα μια ιδιαίτερη αξία και βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών του Κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Έχουμε όλοι μας συνειδητοποιήσει ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση παγκόσμια και εθνική, συλλογική και ατομική αλλά και αυτοδιοικητική υπόθεση.
1. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Προστατευόμενες περιοχές
Η χώρα μας διαθέτει μιας υψηλής σημασίας βιοποικιλότητα, την οποία καλούμαστε να προστατέψουμε μέσα από την καθημερινή μας πρακτική και μέσα από ρυθμίσεις που οριοθετούν την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Σήμερα, 6 χρόνια μετά τη σύσταση των Φορέων Διαχείρισης, οι φορείς αυτοί, στην καλύτερη των περιπτώσεων υπολειτουργούν, δεν έχουν στελεχωθεί, δεν έχουν οργανωθεί και δεν ασκούν καμία σχεδόν αρμοδιότητα ελεγκτικού ή παρεμβατικού χαρακτήρα.
Με στόχο την προστασία των προστατευόμενων περιοχών, ως Τοπική Αυτοδιοίκηση ενώνουμε τις δυνάμεις μας με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και διεκδικούμε:
α) Την άμεση ενίσχυση των Φορέων Διαχείρισης με αρμοδιότητες, προσωπικό, πόρους και μέσα, για να γίνουν ουσιαστικοί φορείς διαχείρισης και προστασίας.
β) Την ενίσχυση του ρόλου της Τ.Α. και τη συμμετοχή των Μ.Κ.Ο. σε παρεμβάσεις προστασίας και ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών.
γ) Την προώθηση όλων των αναγκαίων περιοριστικών ρυθμίσεων με στόχο τη θεσμική θωράκιση των Φορέων Διαχείρισης και των περιοχών αυτών από την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα.
δ) Τη διασφάλιση πόρων από το Ε.Σ.Π.Α. 2007–2013 (ΕΠΕΡΑΑ) και το Π.Δ.Ε. για τη βιώσιμη λειτουργία των Φορέων και για την υλοποίηση έργων και μέτρων ουσιαστικής προστασίας των προστατευόμενων περιοχών.
ε) Τη γρήγορη προώθηση προγραμμάτων αποκατάστασης ROM (η αυθαίρετη εγκατάσταση των οποίων έχει και περιβαλλοντικές επιπτώσεις).
στ) Τη δημιουργία αυτοτελούς Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Ενέργεια
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένας μεγάλος καταναλωτής ενέργειας και είναι ανάγκη να προωθηθούν μέτρα και προγράμματα που θα συμβάλλουν στην ενεργειακή αποδοτικότητα και την εξοικονόμηση σημαντικών πόρων για τους Ο.Τ.Α. Τα δημοτικά κτίρια, οι αθλητικές εγκαταστάσεις, ο δημοτικός φωτισμός, τα δημοτικά οχήματα κ.ά. είναι βασικές λειτουργίες των Ο.Τ.Α. στις οποίες μπορούν να εφαρμοστούν προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας.
Παράλληλα, οι Ο.Τ.Α. είναι φορείς σχεδιασμού και ρύθμισης της τοπικής ανάπτυξης και εμπλέκονται στις σχεδιαζόμενες ενεργειακές επενδύσεις, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις είναι συμπαραγωγοί ενέργειας από Α.Π.Ε.
Παράλληλα με τη μελέτη και το Συνέδριο που προγραμματίζει η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε., προτείνουμε στους Ο.Τ.Α.:
α) Την οργάνωση ενεργειακών γραφείων στους μεγάλους Ο.Τ.Α. και για τους μικρούς Ο.Τ.Α. σε διαδημοτικό επίπεδο ή σε επίπεδο Τ.Ε.Δ.Κ.. Τα γραφεία αυτά θα υποστηρίζουν όλες τις σχετικές δράσεις της Τ.Α.
β) Τη διεύρυνση του θεσμού του ενεργειακού υπευθύνου σε κάθε Δήμο, με τον ορισμό ενός τουλάχιστον υπαλλήλου που θα έχει την ευθύνη τήρησης μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε επίπεδο Ο.Τ.Α. και την εκπαίδευσή τους μέσω ενός προγράμματος εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς απαιτούμε:
Ψ Την άμεση εφαρμογή του Χωροταξικού για τις Α.Π.Ε.
Ψ Τον θεσμοθετημένο, ενεργό και ουσιαστικό ρόλο των οργάνων της Τ.Α. και των Μ.Κ.Ο. στη διαμόρφωση του στρατηγικού ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας, ώστε να μην υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ των σχεδιαζόμενων ενεργειακών επενδύσεων και της βούλησης των τοπικών κοινωνιών.
Ψ Τη θεσμοθέτηση ουσιαστικού οικονομικού ανταποδοτικού τέλους στην Τ.Α. για την εγκατάσταση Α.Π.Ε. και τη διασφάλιση (θεσμική και ελεγκτική) ότι οι επενδύσεις αυτές θα υλοποιούνται με πλήρη σεβασμό στην περιβαλλοντική ισορροπία κάθε περιοχής (τόσο οι κύριες επενδύσεις όσο και τα απαιτούμενα συμπληρωματικά έργα και υποδομές).
Από τη Δ.Ε.Η. και το ΔΕΣΜΗΕ απαιτούμε:
Ψ Να υπογραφεί ένα μνημόνιο συνεργασίας που θα έχει ως στόχο να μπει τέλος στην αυθαιρεσία της τιμολογιακής πολιτικής της Δ.Ε.Η. για την παρεχόμενη ενέργεια στους Ο.Τ.Α. και να τεθεί η πολιτική αυτή σε ορθολογική βάση.
Ψ Να συνταχθεί ένα μακρόπνοο πρόγραμμα (10ετούς ίσως διάρκειας) για την σταδιακή υπογείωση των δικτύων μεταφοράς ενέργειας, υψηλής και υπερυψηλής τάσης, που διέρχονται μέσα από κατοικημένες περιοχές (με προτεραιότητες, χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένους πόρους). Σε κάθε περίπτωση η οικονομική συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μην υπερβαίνει το 30% του συνολικού κόστους του έργου.
Διαχείριση του υδάτινου δυναμικού
Την κλιματική αλλαγή, που εμφανίζεται σε παγκόσμια κλίμακα, τη βιώνουμε ίσως περισσότερο στη χώρα μας, όπου εμφανίζεται με την παρατεταμένη ανομβρία και έχει ως συνέπεια τη σταδιακή μείωση του υδατικού αποθέματος. Γι’ αυτό δίνουμε ιδιαίτερη σημασία ως Τοπική Αυτοδιοίκηση στη διαχείριση του υδατικού δυναμικού και στον ποιοτικό έλεγχο του πόσιμου νερού.
Θεωρούμε πολύ σημαντική τη σχετική προγραμματική σύμβαση που υπέγραψε η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. με το Ι.Γ.Μ.Ε. και προτείνουμε την επέκτασή της, τη λήψη μέτρων από τους Δήμους και τις Δ.Ε.Υ.Α. για τη μείωση της σπατάλης και των διαρροών του νερού από τα δίκτυα, καθώς και την υποκατάσταση σε δημοτικές χρήσεις του πόσιμου νερού με μη πόσιμο ή με νερό από επανάχρηση.
Προτείνουμε επίσης την ανάπτυξη ενός προγράμματος σταδιακής κάλυψης των αναγκών των Ο.Τ.Α. σε εργαστηριακούς ελέγχους πόσιμου νερού με την οργάνωση πιστοποιημένων εργαστηρίων σε διαδημοτική βάση σε επίπεδο Περιφέρειας ή Νομού με τη συνεργασία των Τ.Ε.Δ.Κ.
Απαιτούμε από την Πολιτεία να στηρίξει την προσπάθεια αυτή εξασφαλίζοντας την αναγκαία χρηματοδότηση από το Ε.Σ.Π.Α. 2007–2013 αλλά και εθνικούς πόρους, ώστε να μην κινδυνεύσει ούτε ένας οικισμός της χώρας μας να μείνει χωρίς πόσιμο νερό.
Διαχείριση των στερεών αποβλήτων
Μια από τις βασικές, φαινομενικά απλές, αλλά διαχρονικά σύνθετες και δύσκολες αρμοδιότητες που είναι επιφορτισμένη η Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Ένα ζήτημα με έντονο περιβαλλοντικό χαρακτήρα, με κοινωνική αναφορά και με μεγάλη οικονομική βαρύτητα.
Σήμερα αρχίζει να υλοποιείται ο Περιφερειακός σχεδιασμός, να παίρνουν υπόσταση οι διαχειριστικές ενότητες και να οργανώνονται οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Δ.Σ.Α.), παρ’ ότι εξακολουθούμε χρονικά να τρέχουμε πίσω από τα προβλήματα.
Για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, απαιτούμε από την Πολιτεία:
Ψ Να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την εφαρμογή του Περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης στερεών αποβλήτων.
Ψ Να διασφαλίσει πόρους, προσωπικό και μέσα στους ΦΟ.Δ.Σ.Α. για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.
Ψ Να ενισχύσει οικονομικά τις πρωτοβουλίες της Τ.Α. για την ανακύκλωση.
Ψ Να διασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους από το Ε.Σ.Π.Α. 2007–2013 (ΕΠΕΡΑΑ), το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και το Υπουργείο Εσωτερικών για την συνέχιση της αποκατάστασης όλων των Χ.Α.Δ.Α., για έναν ουσιαστικό μηχανισμό ανακύκλωσης από την ίδια την Τ.Α., για την ολοκλήρωση όλων των Χ.Υ.Τ.Α. και τη μετατροπή τους σε Χ.Υ.Τ.Υ., για την εξασφάλιση των λειτουργικών απαιτήσεων των ΦΟ.Δ.Σ.Α.
2. ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Σε μια εποχή που βιώνουμε τη σημαντικότερη ίσως οικονομική κρίση του πλανήτη, οφείλουμε να αντλήσουμε στοιχεία και λύσεις από τα μεγάλα ζητήματα του περιβάλλοντος. Οι διαμορφωνόμενες αρνητικές δημοσιονομικές συνθήκες, η κατάσταση στην οποία περιέρχονται τα νοικοκυριά, το κόστος που καταβάλουν Δήμοι και πολίτες για την ενέργεια, σε συνδυασμό με την απουσία οικολογικής συνείδησης και την αδυναμία εφαρμογής δυναμικής ενεργειακής πολιτικής, οδηγούν στην αναπόδραστη ανάγκη να διατυπώσουμε τις αρχές και το πλαίσιο για τη δημιουργία «Φιλ-Οικο-Πόλεων».
Δηλαδή, να αποκαλύψουμε τις θετικές επιπτώσεις των οικολογικών πολιτικών και στα ζητήματα της οικονομίας. Τον τρόπο που μπορεί να επιδράσει η «θερμο-μόνωση» της πόλης στην οικονομία της, τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη που θα προκύψουν από αντίστοιχες εφαρμογές και, εν τέλει, τον ορίζοντα που ανοίγεται για την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Δημόσιο και ιδιωτικό πράσινο, δρόμοι και πλατείες, μεταφορές και ψυχρά υλικά είναι τα συστατικά για την ανάπτυξη πολιτικών που θα αναδείξουν το νέο σημαντικό ρόλο των Ο.Τ.Α.
Οι παράγοντες που θα καθορίσουν τις πολιτικές αυτές μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
α) Περισσότερο και σωστά σχεδιασμένο πράσινο – Συνέργειες με την Κεντρική Διοίκηση:
o Πράσινο στο δημόσιο χώρο – θεσμικές ρυθμίσεις και οικονομικά μέτρα που αφορούν στην απλούστευση διαδικασιών και θεσμικές προσαρμογές, που θα οδηγήσουν στην μείωση του χρόνου πολεοδόμησης νέων επεκτάσεων των σχεδίων πόλης και στην ενίσχυση των Ο.Τ.Α. για απαλλοτριώσεις στα παλαιά σχέδια πόλης.
o Πράσινο στον ιδιωτικό χώρο – Κοινωνικές συμμαχίες, με ενίσχυση των ελέγχων για την υποχρεωτική φύτευση στις πρασιές, με κίνητρα για ενοποίηση και φύτευση ακάλυπτων χώρων, με κίνητρα για πράσινες ταράτσες και μπαλκόνια.
o Πράσινο με την παραχώρηση στους δήμους των ανενεργών στρατοπέδων.
A Η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. ενεργοποιεί το Μνημόνιο Συνεργασίας με το Τ.Ε.Ε., επεξεργάζεται και καταθέτει τροποποίηση για τη διεύρυνση της έννοιας των ωφελουμένων από τη δημιουργία κοινοχρήστων χώρων στα παλιά σχέδια πόλης και εισηγείται προσαρμογές του Γ.Ο.Κ.
β) Ψυχρά υλικά στο δημόσιο χώρο – Συνεργασίες με την επιστημονική κοινότητα:
o Ανασύνταξη προδιαγραφών για τα δημοτικά έργα.
o Έλεγχος και πιστοποίηση αποτελεσμάτων από τη χρήση των ψυχρών υλικών.
o Δημοτικά κτίρια με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά.
o Κίνητρα για χρήση ψυχρών υλικών σε ιδιωτικά κτίρια.
A Η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. συμμετέχει στο πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ», καταγράφει τα χαρακτηριστικά των Δήμων σε ό,τι αφορά την ενεργειακή κατανάλωση, καταγράφει, αξιολογεί και ενημερώνει τους Ο.Τ.Α. για τα ψυχρά υλικά.
γ) Μεταφορές – Συμμαχίες για λιγότερα αυτοκίνητα στην πόλη:
o Ενίσχυση Δημοτικών Συγκοινωνιών.
o Βελτίωση και επέκταση του δικτύου Πεζοδρόμων και Ποδηλατοδρόμων.
A Η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. προωθεί το πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΚΟΙΝΩΝΙΑ», διασφαλίζει ολοκληρωμένα προγράμματα και πόρους για την επέκταση των δικτύων των ποδηλατοδρόμων σε όλους τους Ο.Τ.Α.
δ) Ανακύκλωση – Συμμαχίες για περιβαλλοντική συνείδηση:
o Αύξηση των ποσοτήτων που ανακυκλώνονται.
o Μείωση του παραγόμενου όγκου απορριμμάτων.
A Η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. προσαρμόζει και βελτιώνει το πλαίσιο λειτουργίας της Ελληνικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, προωθεί τυχόν απαιτούμενες θεσμικές ρυθμίσεις.
ε) Νερό – Συμμαχίες για την εξοικονόμησή του:
o Αντικατάσταση δικτύων για μείωση απωλειών.
o Αξιοποίηση βρόχινου νερού και υπόγειων υδάτων.
A Η Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. διεκδικεί χρηματοδοτικούς πόρους για τη βελτίωση των υποδομών ύδρευσης, προωθεί πιθανόν απαιτούμενες προσαρμογές του Γ.Ο.Κ. για την αξιοποίηση του βρόχινου νερού και απαιτεί ελέγχους από τις αρμόδιες υπηρεσίες για την προστασία των υπογείων υδάτων από την ρύπανση λόγω βιομηχανικής δραστηριότητας.
στ) Πολιτιστικό περιβάλλον:
o Ευαισθητοποίηση – ενημέρωση της κοινωνίας
A Προγράμματα – δράσεις ανάδειξης και προστασίας πολιτιστικών στοιχείων του αστικού περιβάλλοντος
LinkWithin
