Της Μαρίας Βουργάνα
22/07/2014
EIΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ
Eρχεται «λίφτινγκ» στο φορολογικό καθεστώς των ελεύθερων επαγγελματιών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση σκέφτεται να θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων του φθινοπώρου με την τρόικα και το θέμα της μείωσης των υπέρογκων φορολογικών επιβαρύνσεων που έχουν υποστεί φέτος οι αυτοαπασχολούμενοι.
Οι βελτιωτικές κινήσεις στη φορολογία των ελεύθερων επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιτηδευματιών που επεξεργάζονται στο υπουργείο Οικονομικών αναμένεται να ενταχθούν στο πακέτο της σταδιακής μείωσης της φορολογίας στα εισοδήματα, τα επιχειρηματικά κέρδη και την κατανάλωση που θα παρουσιάσει η κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο στους επικεφαλής της τρόικας.
Τον δρόμο για αλλαγές στη φορολογία των ελεύθερων επαγγελματιών ανοίγει η εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων. Τα εκκαθαριστικά σημειώματα έχουν προκαλέσει σοκ σε εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίους επιτηδευματίες και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι κατά τη διάρκεια του 2013 απέκτησαν μικρά εισοδήματα από την άσκηση των δραστηριοτήτων τους ή είχαν ζημιές αντί για κέρδη. Φέτος καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά φόρων, ενώ πολλοί θα αναγκαστούν να βάλουν οριστικά «λουκέτο», καθώς δεν θα μπορούν να αντεπεξέλθουν στις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Η επιβολή φόρου με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ του εισοδήματος σε συνδυασμό με την κατάργηση όλων των εκπτώσεων φόρου, την εφαρμογή των «τσουχτερών» τεκμηρίων διαβίωσης και την επιβολή προκαταβολής φόρου 55% έχει εκτινάξει στα ύψη τις φορολογικές επιβαρύνσεις για την πλειονότητα των αυτοπασχολούμενων.
Ακόμη κι αν ένας φορολογούμενος με ατομική εμπορική επιχείρηση δεν είχε κέρδη αλλά ζημιές κατά τη διάρκεια του 2013 φορολογήθηκε φέτος σαν να είχε καθαρά κέρδη ύψους τουλάχιστον 2.500 ή 3.000 ευρώ που μπορεί να φθάσουν και μέχρι τις 12.000 ευρώ, καθώς το υπουργείο Οικονομικών προσδιόρισε το ποσό του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος, λαμβάνοντας υπόψη τα τεκμήρια διαβίωσης. Συγκεκριμένα, κάθε ατομική επιχείρηση που δήλωσε για τη χρήση του 2013 ζημιά, φορολογείται φέτος για ανύπαρκτο εισόδημα, το οποίο προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης, σε επίπεδα εξωπραγματικά.
Το σχέδιο
Στόχος της κυβέρνησης όπως έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς είναι ο φορολογικός συντελεστής για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας να μειωθεί σταδιακά στο 15% από 26% έως 33% που είναι σήμερα.
Τώρα στις προθέσεις του οικονομικού επιτελείου είναι να γίνουν βελτιωτικές κινήσεις εντός του 2015 για τους ελεύθερους επαγγελματίες προκειμένου να περιοριστεί η φορολογική τους επιβάρυνση και τα εκκαθαριστικά που θα λάβουν το επόμενο έτος να είναι λιγότερο φουσκωμένα από τα φετινά.
Στο υπουργείο Οικονομικών επεξεργάζονται τα στοιχεία των φετινών φορολογικών δηλώσεων τα οποία αποκαλύπτουν εκτόξευση της φορολογικής επιβάρυνσης για τους αυτοαπασχολούμενους, εντοπίζουν τις αδικίες που έχουν προκαλέσει οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος και ειδικά για τους φορολογούμενους που είχαν πραγματικά χαμηλά εισοδήματα ή ζημιές και εξετάζουν βελτιώσεις με επανεξέταση σε πρώτη φάση:
1. Του ύψους του τέλους επιτηδεύματος. Το τέλος επιτηδεύματος για τις ατομικές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες ανέρχεται σε 650 ευρώ το χρόνο ενώ για κάθε υποκατάστημα ανέρχεται σε 600 ευρώ κάθε χρόνο.
2. Του συντελεστή της προκαταβολής φόρου ο οποίος ανέρχεται σε 55% έναντι του επόμενου οικονομικού έτους.
3. Της φορολόγησης των παροχών σε είδος.
4. Των δαπανών που σήμερα δεν εκπίπτουν.
Στις παρεμβάσεις περιλαμβάνεται και η μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης. Το βασικό σενάριο προβλέπει τη μείωσή τους κατά 30%. Από τη μείωση των τεκμηρίων θα ωφεληθούν και οι αυτοαπασχολούμενοι που ενώ έχουν πραγματικό χαμηλό εισόδημα πιάνονται στην τσιμπίδα της τεκμαρτής φορολόγησης και καλούνται να καταβάλουν μερικές χιλιάδες ευρώ φόρους.
Στην πρώτη προτεραιότητα βρίσκονται τρεις παρεμβάσεις:
1. Ειδική εισφορά αλληλεγγύης: Η εισφορά εκπνέει στο τέλος του έτους και η τρόικα πιέζει ήδη για την επέκτασή της έως το 2016, προκειμένου να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι για τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών. Από τη στιγμή που η τρόικα επιμένει στη διατήρηση του μέτρου, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών θα επιδιώξει να πείσει τους δανειστές να εφαρμοστεί «ψαλιδισμένη» βάζοντας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τη μείωση κατά 50% των συντελεστών 1%- 4% που εφαρμόζεται για τους έχοντες εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ.
2. Πετρέλαιο θέρμανσης: Με σύμμαχο τα στοιχεία που δείχνουν ότι το μέτρο της εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης απέτυχε παταγωδώς, καθώς άνοιξε «τρύπα» κοντά στα 500 εκατ. ευρώ στα έσοδα του προϋπολογισμού της τελευταίας διετίας, το οικονομικό επιτελείο θα θέσει στην τρόικα το αίτημα της μείωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης. Το βασικό σενάριο προβλέπει τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης τόσο πετρέλαιο θέρμανσης όσο και στο κίνησης κατά 15% - 20%.
3. ΦΠΑ στην εστίαση: Για τον ΦΠΑ στην εστίαση η κυβέρνηση δεν συζητά καν το ενδεχόμενο να επιστρέψει στο 23%. Η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση από 23% στο 13% «ζέστανε» την κατανάλωση και ενίσχυσε τα ταμεία του Δημοσίου και όπως αναφέρει ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών «Όσο περνούν οι μήνες, η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην εστίαση έχει ολοένα και καλύτερα αποτελέσματα. Πρέπει να διακρίνουμε εάν αυτό οφείλεται στην αύξηση της κατανάλωσης λόγω μείωσης των τιμών ή/και στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής».
Η εφαρμογή του συντελεστή ΦΠΑ 13% στην εστίαση λήγει κανονικά στο τέλος του 2014, αλλά θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα διατηρηθεί και το επόμενο έτος, ενώ η κυβέρνηση θέλει να μειώσει σταδιακά τους συντελεστές με ενδεχόμενο πρώτο βήμα τον περιορισμό του 23% στα επίπεδα του 18% - 19%.
Σχέδιο απαλλαγής από το καθεστώς ΦΠΑ
Την απαλλαγή από το καθεστώς ΦΠΑ εκατοντάδων χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών με χαμηλό τζίρο η οποία όμως θα συνοδευτεί με την ενεργοποίηση ενός αυτόματου μηχανισμού ελέγχου όσων εξαιρεθούν από το ΦΠΑ δρομολογεί το υπουργείο Οικονομικών.
Σύμφωνα με το σχέδιο που εξετάζεται με την τρόικα θα εξαιρούνται από την υποχρέωση παρακράτησης και απόδοσης ΦΠΑ μικρές επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες αλλά και οι εργαζόμενοι που αμείβονται με μπλοκάκια και εμπίπτουν στις διατάξεις σχετικά με τον ΦΠΑ. Το όριο των ακαθαρίστων εσόδων μέχρι το οποίο θα ισχύει απαλλαγή από την υποχρέωση υποβολής δηλώσεων και απόδοσης ΦΠΑ που εξετάζεται κυμαίνεται μεταξύ 10.000 έως 25.000 ευρώ. Αν περάσει η πρόταση για το όριο των 25.000 ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις των τεχνικών κλιμακίων της τρόικα, ένας στους δύο επιτηδευματίες (το 52% των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών) θα σταματήσει να υποβάλλει περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ και να αποδίδει κάθε μήνα ή κάθε τρίμηνο, ανάλογα με την κατηγορία των βιβλίων που τηρεί, τον φόρο στο Δημόσιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 52% των επιτηδευματιών εισπράττεται μόλις το 4% των συνολικών εσόδων ΦΠΑ καθώς στη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων το ισοζύγιο εισπράξεων και πληρωμών ΦΠΑ οδηγεί σε επιστροφές φόρου. Μάλιστα, για τζίρο έως 10.000 ευρώ, σχεδόν καμία επιχείρηση ή ελεύθερος επαγγελματίας δεν αποδίδει ΦΠΑ αλλά στο σύνολό τους εισπράττουν επιστροφές καθώς ο φόρος που έχουν εισπράξει είναι μικρότερος από αυτόν που έχουν καταβάλει. Στην περίπτωση αυτή πάντως όσοι τελικά εξαιρεθούν και με βάση το σημερινό σύστημα δικαιούνται επιστροφή ΦΠΑ, δεν θα την παίρνουν αλλά παράλληλα θα απαλλαγούν από την υποχρέωση υποβολής δηλώσεων και το κόστος που συνεπάγεται.
Το μέτρο αναμένεται να εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2015. Ωστόσο όπως αναφέρει κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών θα πρέπει παράλληλα με την εφαρμογή του μέτρου να ενεργοποιηθεί ένα σύστημα ελέγχου των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών που θα εξαιρεθούν από το καθεστώς ΦΠΑ προκειμένου να μην «ανοίξει» τρύπα στα έσοδα από το φόρο εισοδήματος. Αυτό που φοβούνται στο υπουργείο Οικονομικών είναι ότι πολλοί επιτηδευματίες θα επιδιώξουν να επωφεληθούν από το νέο καθεστώς και θα φροντίσουν να «προσαρμόσουν» τον τζίρο τους σε επίπεδα χαμηλότερα από το όριο των ακαθάριστων εσόδων που θα τεθεί για την απαλλαγή από το ΦΠΑ με αποτέλεσμα να περιορίσουν και την φορολογική τους επιβάρυνση.
Παραδείγματα
Η υπερφορολόγηση των αυτοαπασχολουμένων
Ο φορολογούμενος ενώ στην πραγματικότητα είχε ζημία 3.000 ευρώ, φορολογείται για ένα υποθετικό τεκμαρτό εισόδημα ύψους 6.200 ευρώ
1. Ατομική επιχείρηση δήλωσε ζημιά 3.000 ευρώ - Πληρώνει φόρο 2.498,60 ευρώ
Φορολογούμενος με ατομική εμπορική επιχείρηση δήλωσε ζημιά 3.000 ευρώ για το έτος 2013. Διαμένει σε διαμέρισμα 80 τετραγωνικών μέτρων και δεν έχει ΙΧ αυτοκίνητο.
Ο συγκεκριμένος φορολογούμενος καλείται πλέον να καταβάλει φόρο με συντελεστή 26% επί ενός μη πραγματικού ετήσιου «καθαρού κέρδους», το οποίο προσδιορίζεται, βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης, στο επίπεδο των 6.200 ευρώ. Ειδικότερα, με την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης, στην οποία ο ίδιος ο φορολογούμενος έχει δηλώσει ζημία 3.000 ευρώ, προσδιορίζεται αυτόματα, με τεκμαρτό τρόπο, το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα στο επίπεδο των 6.200 ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη το ελάχιστο τεκμήριο των 3.000 ευρώ και το τεκμήριο διαβίωσης του διαμερίσματος, το οποίο ανέρχεται σε 3.200 ευρώ.
Για το τεκμαρτό εισόδημα των 6.200 ευρώ, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος καλείται να πληρώσει κύριο φόρο εισοδήματος 1.612 ευρώ (6.200 ευρώ Χ 26% = 1.612 ευρώ). Παράλληλα επιβάλλεται και «προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου οικονομικού έτους» με συντελεστή 55%, δηλαδή επιπλέον φόρος 886,60 ευρώ (1.612 ευρώ Χ 55% = 886,60 ευρώ).
Έτσι, ο φορολογούμενος ενώ στην πραγματικότητα είχε ζημία 3.000 ευρώ, φορολογείται για ένα υποθετικό τεκμαρτό εισόδημα ύψους 6.200 ευρώ και καλείται να πληρώσει φόρο που συνολικά ανέρχεται σε 2.498,60 ευρώ (1.612 ευρώ + 886,60 ευρώ =2.498,60 ευρώ).
2. Επιτηδευματίας δήλωσε εισόδημα 6.000 ευρώ - Πληρώνει φόρο 4.940,78 ευρώ
Έγγαμος επιτηδευματίας δήλωσε καθαρό εισόδημα 6.000 ευρώ για το 2013 και κατοικεί σε μονοκατοικία 70 τετραγωνικών μέτρων, ενώ διαθέτει ΙΧ αυτοκίνητο 1.600 κυβικών εκατοστών, τετραετίας.
Με το νέο σύστημα φορολόγησης, δεν λαμβάνεται υπόψη το φορολογητέο εισόδημα των 6.000 ευρώ, αλλά ένα πολύ υψηλότερο ποσό, το οποίο προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης ως εξής:
- Ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα 2.500 ευρώ.
- Τεκμήριο κατοικίας: 3.360 ευρώ.
- Τεκμήριο αυτοκινήτου 6.400 ευρώ.
- Συνολικό τεκμαρτό εισόδημα: 12.260 ευρώ (2.500 + 3.360 + 6.400 = 12.260).
- Φόρο εισοδήματος 26%: Ο φόρος αυτός υπολογίζεται επί του συνολικού τεκμαρτού εισοδήματος των 12.260 ευρώ και ανέρχεται σε 3.187,60 ευρώ (12.260 ευρώ Χ 26% = 3.187,60 ευρώ).
- Προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου οικονομικού έτους 55% η οποία υπολογίζεται επί του κύριου φόρου: Η προκαταβολή φόρου 55% επιβάλλεται επί του κύριου φόρου, δηλαδή επί του ποσού των 3.187,60 ευρώ, και θα ανέρχεται σε 1.753,18 ευρώ (3.187,60 ευρώ Χ 55% = 1.753,18 ευρώ).
Φοροελαφρύνσεις
Το ισχυρό χαρτί της κυβέρνησης
Το σχέδιο των φοροελαφρύνσεων αποτελεί το ισχυρό χαρτί της κυβέρνησης με το οποίο θα πορευτεί μέχρι τις επόμενες εκλογές, όποτε αυτές γίνουν. Μάλιστα η πρόθεση του πρωθυπουργού είναι οι μειώσεις της φορολογίας να ξεκινήσουν εντός του 2014, προκειμένου οι πολίτες να νιώσουν άμεσα ότι οι θυσίες των τελευταίων ετών έχουν πιάσει τόπο.
Η τρόικα κατά την τελευταία επίσκεψη της στην Αθήνα που ολοκληρώθηκε την περασμένη Τετάρτη κατέστησε σαφές ότι η συζήτηση για φοροελαφρύνσεις θα ξεκινήσει μετά την επίτευξη των εισπρακτικών στόχων και την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων. Το πλέγμα των προτάσεων που θα παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο στην τρόικα θα «κλειδώσει» στις αρχές Σεπτεμβρίου όταν θα υπάρχουν διαθέσιμα επικαιροποιημένα στοιχεία για την ροή είσπραξης των φορολογικών εσόδων. Οι επιδόσεις στον τομέα αυτό θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την «τύχη» των φοροελαφρύνσεων και τον χρόνο ενεργοποίησής τους με μεγάλο αστάθμητο παράγοντα τις αντιδράσεις της τρόικας, σε μια περίοδο που διακυβεύεται η μεγάλη συμφωνία για το χρέος.
